استاندارد IFRS چیست؟

استانداردهای حسابداری یا مالی مختلفی در سراسر جهان مورد استفاده هستند و هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند. این استانداردهای حسابداری با هدف یکپارچه‌سازی امور مالی در کسب و کارهای مختلف ایجاد شده‌اند. این یکپارچگی به افراد درگیر در جریان‌های مالی کمک می‌کند تا به زبان مشترکی برای درک وضعیت مالی شرکت ها دست پیدا کنند. علاوه بر این فعالیت های تجاری در نقاط مختلف دنیا نیز شفاف‌تر می‌شوند. یکی از استانداردهایی که به صورت گسترده در جهان در حال استفاده است، IFRS است. به همین منظور در ادامه مقالات آموزش استانداردهای حسابداری داریم تا به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ پاسخ دهیم و آن را با استاندارد حسابداری ایران مقایسه کنیم.

استاندارد IFRS چیست؟

ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که استاندارد IFRS چیست؟ استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، یا International Financial Reporting Standards که به اختصار IFRS نامیده می‌شود، به مجموعه‌ای از قوانین اشاره دارد که در رابطه با گزارش‌های مالی شرکت‌های عمومی تدوین شده‌اند. هدف از این قوانین، ایجاد گزارشاتی پایدار، شفاف و قابل مقایسه در سرتاسر جهان است. البته در نظر داشته باشید که برخی ممکن است استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی را به اشتباه همان استانداردهای بین المللی حسابداری در نظر بگیرند. در ادامه به بررسی تفاوت این دو مجموعه استاندارد در ایران و جهان می پردازیم.

اهداف استانداردهای IFRS – گزارشگری مالی بین المللی

پاسخ به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ بدون بیان دلیل استفاده از این استاندارد ممکن نیست. همانطور که در بالا به اختصار اشاره کردیم، هدف از استفاده از این استاندارد ایجاد شفافیت، ثبات و قیاس‌پذیری در گزارشات مالی در سرتاسر دنیاست. استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی به جزئیات در رابطه با شیوه نگهداری اسناد و گزارش هزینه‌ها و درآمدها می‌پردازد. در حقیقت این استاندارد، یک زبان مشترک حسابداری است که برای تمامی حسابداران، سرمایه گذاران، حسابرس‌ها و مسئولیت دولتی قابل درک است.

به طور خلاصه می‌توان، اهداف استاندارد بین المللی گزارشگری مالی را در چند خلاصه کرد:

• تقویت سیاست‌های حسابداری و حسابرسی: با استفاده از این رویکرد، تمامی شرکت‌ها با ماهیت‌ مختلف تجاری قادر خواهند بود تا دسترسی عادلانه‌ای به اطلاعات و ارزش واقعی کسب‌‌وکارها داشته باشند.
• شفافیت مالی: این استاندارد به دنبال شفافیت و صداقت مالی در اندازه‌های جهانی است. در کل تلاش بر این است تا شرکت‌ها ارزش واقعی کسب‌و‌کار خود را از طریق اظهارنامه‌های مالی و بر اساس معیارهای مشترک به نمایش بگذارند.
• صدور اظهارنامه‌های جریان وجوه نقد: شرکت‌ها با هدف اثبات سلامت مالی در کسب‌و‌کار خود به ناظران خارج از کسب‌و‌کار، صورت‌های مالی متفاوتی را تولید و منتشر می‌کنند. این اظهارنامه‌ها در کنار دارایی‌های ثابت، هزینه عملیات ، درآمدها و تراکنش‌های دیگر، به بررسی جریان وجوه نقد نیز می پردازد.

مزیت‌های استفاده از استاندارد IFRS

در ادامه پاسخ به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ به مزیت‌های استفاده از این استاندارد می‌پردازیم. اولین و مهمترین مزیت استفاده از این استانداردها به عنوان زبان مشترک دنیای مالی، شفافیت مالی در کسب و کارها و در نهایت اقتصاد کشورها است. این شفافیت مالی، سلامت مالی کسب و کارها و اقتصاد را با خود به همراه دارد.

استاندارد گزارش‌دهی سلامت در اقتصاد

تا به این مرحله، پاسخ به سوال استاندارد IFRS چیست؟ حامی از این بود که اجرای این استاندارد منجر به سلامت اقتصاد می‌شود. در کل در کشورهایی با اقتصاد سلامت:

• بستر مناسبی را برای جذب سرمایه به کشور را ایجاد می‌کنند.
• جذب سرمای‌های خارجی به حفظ منابع و سرمایه‌های ملی کمک می‌کند تا بدون ایجاد نقدینگی کاذب در اقتصاد، منابع مالی لازم برای گسترش زیرساخت‌ها در کشور تامین شود.
• رقابت در بازار سالم خواهد بود و این رقابت سالم فرصت ایجاد نوآوری و خلاقیت و در نتیجه پیشرفت علمی و فناوری کشور را تضمین می‌کند. ضمن اینکه شرکت‌ها با ایجاد گزارشات شفاف به سیستم پرداخت مالیات نیز کمک می‌کنند.
• هزینه جمع‌آوری مالیات در سیستم مالی کشور پیدا می‌کند.
• با یکسان‌سازی روش‌ها و رویه‌های حسابداری از بروز تخلف در حسابرسی‌ها پیشگیری می‌شود.

با این زبان مشترک، سرمایه‌گذاران در سراسر جهان امکان پیدا می‌کنند که با درک صحیح از وضعیت مالی کسب‌‌و‌کارها، با آگاهی بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند. ضمن اینکه، با رشد جهانی‌سازی و شرکت‌های بین المللی یا چندملیتی، آگاهی از این استانداردها از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از این استانداردها، به ایجاد عدالت و قوانین مشترک برای تمامی افراد و سرمایه گذاران و در نهایت فضایی شفاف‎‎‌تر برای سرمایه گذاری و مسائل مالی کمک می‌کند.

تفاوت IFRS با استانداردهای بین المللی حسابداری

همانطور که مشاهده کردید در بالا و در پاسخ به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ به استانداردهای بین المللی حسابداری اشاره کردیم. استانداردهای بین المللی حسابداری تا سال 2001 به عنوان چارچوب مشترک حسابداران مورد استفاده بوده است و نقش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی را در حال حاضر بازی می‌کرد. اما استاندارد IFRS در سال 2001 جایگزین استانداردهای بین المللی حسابداری یا (International Accounting Standards یا به اختصار IAS) شد.

از همین رو، باید در نظر داشته باشید که استاندارد جدید با رویکردهای مالی بین المللی بعد از سال 2001 منطبق‌تر است و در اصل IRFS به عنوان استاندارد رسمی بین المللی مورد استفاده است. اصلی‌ترین تفاوت میان این دو استاندارد در بخش های موجود صورت‌های مالی و تعداد صورت‌های مالی ارائه شده دیده می‌شود.

استاندارد حسابداری ایران در مقایسه با استاندارد IFRS

بدون شک در پاسخ به سوال استاندارد IFRS چیست؟ باید به تفاوت‌های این استاندارد با استانداردهای دیگر نیز بپردازد. خوشبختانه استاندارد حسابداری ایران و استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی به جز چند بخش جزئی، با هم مطابقت دارند. یکی از بخش‌هایی که می‌توان این دو سیستم را کاملا با هم منطبق در نظر گرفت، سیستم حقوق و دستمزد است. با توجه به بکارگیری استاندارد بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) در ابعاد جهانی، نگاه در این استاندارد بیشتر کلی است و مفاهیم کلی در اولیت هستند. این در حالی است که استانداردهای حسابداری تمرکزی بیشتری در جزئیات دارند.

تفاوت‌های اصلی استاندارد حسابداری ایران و استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی

اما می‌توان گفت اصلی‌ترین تفاوت میان این دو استاندارد حسابداری در صورت‌های مالی و صورت وضعیت مالی است. اگر بخواهیم بخواهیم پاسخ دقیقتری به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ بدهیم ، می‌توانیم به این نکات اشاره کنیم:

• تفاوت در محاسبه و اندازه‌گیری کاهش ارزش: در استاندارد حسابداری ایران، این فرایند با ارزش دفتری و در ادامه مبلغ بازیافتنی انجام می‌شود. این در حالی است که در استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، این فرایند با مقایسه مبلغ دفتری و ارزش فعلی جریانات نقدی تکمیل می‌شود.
• این دو استاندارد از روش های متفاوتی برای طبقه بندی بدهی جاری و غیر جاری استفاده می‌کنند.
• استاندارد IFRS گزارش اقلام غیر جاری در ابتدای دوره مالی را ترجیح می‌دهد. در مقابل استاندارد ایران ابتدا به اقلام جاری و سپس اقلام غیر جاری می‌پردازد.
• در سیستم حسابداری IFRS مخارج تحقیق به عنوان هزینه و مخارج توسعه به عنوان مخارج سرمایه‌ای در نظر گرفته می‌شوند. این در حالی است که استاندارد حسابداری شماره 7 داخلی، مخارج تحقیق و توسعه را جزء هزینه تلقی می‌کند.

استاندارد حسابداری در کشورهای دیگر

این قوانین تحت نظارت هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی IASB ایجاد شده‌‎‌اند. البته باید در نظر داشته باشید که از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی بیشتر کشورها به خصوص در قاره اروپا استفاده می‌شود و کشورهای آمریکا و کانادا از سیستم متفاوتی استفاده می‌کنند. در آمریکا، از استاندارد حسابداری GAAP یا به عبارت دیگر Generally Accepted Accounting Principles استفاده می‌شود.

موضوعات تحت پوشش استاندارد بین المللی گزارشگری مالی

با هدف کامل‌تر شدن پاسخ به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ به موضوعات اصلی تحت پوشش این استاندارد اشاره می‌کنیم. در کل IFRS با 17 استاندارد به موضوعات مشخصی در حوزه‌های مالی می‌پردازد. اصلی‌‌ترین سرفصل‌های اشاره شده در این استاندارد شامل موارد زیر می‌شود:

• صورت وضعیت مالی
• صورت سود و زیان جامع
• صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام
• صورت جریان نقدینگی

در ادامه به بررسی اجمالی هر یک از این موارد می پردازیم:

صورت وضعیت مالی

این صورت در استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی به گزارش‌دهی از تمام دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌های یک کسب و کار می پردازد. این گزارش به دو صورت، حساب و گزارش ارائه می شود. محتوای مندرج در این گزارش‌دهی شامل موارد زیر می‌شود:

• عنوان
• نام واحد اقتصادی
• نام گزارش
• تاریخ گزارش

صورت سود و زیان جامع

منظور از صورت سود و زیان جامع، خلاصه ارائه صورت سود و زیان است و در آن درآمدها چه محقق شده باشند یا نشده باشند در کنار هزینه‌ها گزارش می‌شوند. سود خالص شرکت پس از بررسی در این صورت درج می‌شود.

صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام

صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام (سرمایه) با هدف شفاف‌سازی تغییرات در این حوزه ایجاد می‌شود. این صورت مالی از تبدل صورت گردش حساب سود و زیان انباشته به صورت تغییرات در حقوق صاحببان سرمایه بدست می‌آید.

صورت جریان نقدینگی

در این استاندارد، میزان وجه نقد جا به جا شده در یک سازمان شفاف سازی می‌شود و صورت جریان نقدینگی به عنوان خروجی آن در نظر گرفته م‌شود. این گزارش تمامی وروردی و خروجی‌های وجه نقد در یک سازمان را مشخص می‌کند و شامل سه بخش مهم می شود:

• فعایت عملیاتی
• فعالیت سرمایه گذاری
• فعالیت مالی

سخن پایانی

در این مقاله به پرسش استاندارد IFRS چیست؟ پاسخ دادیم. این استاندارد یا همان استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی با اهداف مشخص از سال 2001 جایگزین استانداردهای بین المللی حسابداری شده است و در بسیاری از کشورها به خصوص اروپا مورد استفاده است. این استاندارد رویکرد کلی‌تری دارد و شفاف‌سازی، ثبات و قیاس‌پذیری در گزارشات مالی را به عنوان اهداف خود انتخاب می‌کند.

سوالات متداول برای استاندارد IFRS چیست؟

1. آیا استاندارد IFRS در ایران رعایت می شود؟
   در صورتی که شرکت‌ها قصد ایجاد شعب در خارج از کشور را داشته باشند و یا به دنیال شرکای خارجی باشند، نیاز دارند تا حسابداری کسب و کار خود را به سمت استاندارد IFRS ببرند. البته در این صورت باید صورت های مالی آغازین مبتنی بر IRFS را در تاریخ جا به جایی به این سیستم ارائه دهند.
2. آیا استاندارد حسابداری ایران با استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) مطابقت دارد؟
   همانطور که در مقاله اشاره شد، بخش زیادی از این دو استاندارد با یکدیگر مطابقت دارند. اما باید در نظر داشت که تفاوت‌هایی در بخش‌های مختلف مانند صورت‌های مالی و صورت وضعیت مالی و استهلاک وجود دارد.
3. آیا از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) در سراسر دنیا استفاده می‌شود؟
   از استاندارد IFRS در بسیاری از نقاط دنیا استفاده می شود، اما در آمریکا استاندارد GAAP مورد استفاده است. کانادا نیز از استاندارد حسابداری خاص خود استفاده میکند.